Prvi javni spomenik u Šapcu
Spomenik vojvodi Brani u Šapcu, podignut je 1. septembra 1908. godine na Bairu, kraj tadašnjeg Marvenog trga, kao prvi javni spomenik u gradu.
Spomenik vojvodi Brani u Šapcu, podignut je 1. septembra 1908. godine na Bairu, kraj tadašnjeg Marvenog trga, kao prvi javni spomenik u gradu.
Spomenik ima formu obeliska koji se sužava ka vrhu i postavljen je na stepenasti postament. Izrađen je od radaljskog mermera i ograđen lančanom ogradom koju podržavaju kameni stubovi. Visok je tri i po metra. Na spomeniku je uklesano 20 imena i prezimena četnika i 15 vojvoda, koji su nastradali u periodu od 1904. do 1907. godine na Kosovu i u Makedoniji.
Na prednjoj strani spomenika nalazi se slika Vojvode Brane, a na bočnoj strani tekst:
''Preko grobova svetih – Sloboda niče! Žrtvama ovako – hrabro palim Srbi se diče! Slava vam Brano, Bogdane, Lazo! I drugi junaci! Vaša će imena večno sjati ko sunca zraci.''
Branivoju Jovanović rođen je 23. maja 1883. godine u Kisiljevu kod Požarevca. Gimnaziju je pohađao u Beogradu i Šapcu, dok je Vojnu akademiju završio u Beogradu. Nakon što je stekao čin oficirski, prijavio se kao dobrovoljac u četnike-komite i odlazi da se bori protiv Turaka. Vojvoda Brana, drugog aprila dao je otkaz na mestu činovnika i sa nekoliko drugova otišao put Stare Srbije, da pruži pomoć tamošnjem življu i zaštiti ih od Bugarskih zverstava.
Vojvoda Brana bio je mlad oficir sa činom potporučnika i nikad nije zvanično dobio zvanje vojvode, ali ga je narod, u krajevima u kojima se borio, zbog izuzetne hrabrosti i slave koju je stekao, prozvao četničkim vojvodom.
Bugari nisu imali uspeha u borbama sa malobrojnom grupom srpskih vojnika. Kada nisu videli drugo rešenje, pozivaju u pomoć turske vlasti. U lov na trideset vojnika, kreće 150 konjanika, 50 žandarma i tri topa. Turci su operaciju ozbiljno shvatili. Kada su opkolili dve kuće u kojima su se nalazili vojnici otpočela je bitka, koja se okončala kada je i poslednji srpski vojnik poginuo. Kuće su zapalili, a meštani narednog dana iz ruševina izkopali su beživotna tela i sahranili ih kod petraljičke crkve.
Njegovo ime ponela je i ulica koja se pružala od spomenika prema velikom parku. Do 1940. godine spomenik je uredno održavan, služeni pomeni i polagano cveće. Povremeno je na repertoaru Šabačkog pozorišta bila drama "Vojvoda Brana". Napisao je upravnik putujućeg pozorišta Sima Bunić. Na školskim priredbama čitane su pesme posvećene njegovoj borbi i potlačenoj raji.
Oslobođenje donosi zaborav na vojvodu Branu i na sve koji su bili deo komitske organizacije sa početka 20. veka. Gledali su ih isto kao i četnike iz perioda Drugog svetskog rata. Javljala se čak i ideja, da se ulici Vojvode Brane promeni ime i da ponese ime nekog od savremenih političara tog vremena. Hteli su da spomenik premesti na groblje. Zavod za zaštitu spomenika kulture osujetio je taj plan i tako nešto nije dozvolio.
Danas je spomenik u dvorištu Medicinske škole. Poslednjih nekoliko godina u organizaciji nekoliko udruženja i grupa građana održava se parastos junacima koji su u borbi za svoj narod položili živote. U slavu mladog srpskog borca, jedna ulica i u Beogradu nosi ime vojvode Brane
