Gde bi se nalazio Šabac da postoji Panonsko more?
Sigurno vas je nekada povela misao gde bi se naš grad nalazio da je kojim slučajem Panonsko more i dalje tu...
Sigurno vas je nekada povela misao gde bi se naš grad nalazio da je kojim slučajem Panonsko more i dalje tu. Nažalost moramo vas razočarati, ideja o divnom primorskom Malom Parizu bukvalno "pada u vodu". U svih pet faza postojanja Panonskog mora naše "lipo misto" bi bilo u vodi izuzev Cera, Gučeva i Fruške Gore koji su ovim periodima bili ostrva. Ali kako je došlo do toga da jedno čitavo more nestane i liši nas užitka da Cer koristimo kao ekskluzivno mondensko letovalište donosimo vam u priči o "Panosnskom moru". Na području od današnjeg Šapca pa sve do Beča nekada se prostiralo morsko carstvo, oko kojeg su šetali "divovi". Današnja Vojvodina, delovi Rumunije, Hrvatske, Češke i Mađarske bili su pod vodom oko koga su stanovali mamuti, nosorozi i gigantski krokodili. Srbija se nalazi u delu Evrope gde su se dešavale veoma česte i snažne geološke promene. Milionima godina praokean Tetis je naizmenično potapao Balkan i povlačio se sa njega, a ostrva su se izdizala i tonula, zajedno sa živim svetom. Zabaleženo je pet faza postojanja Panonskog mora i to: mediteran, sarmat, panon, pont i levant. U periodu miocena (pre oko 23 do 5 milona godina) je Panonsko more bilo plitko, a njegove vode su zauzimale prostor do grada Aranđelovca, odnosno do Petrovca i Donjeg Milanovca. Zanimljivo je da su u to doba planine Kosmaj i Avala bile spojene, te da su zajedno činile poluostrvo. Kasnije, u periodu sarmata, se vode Panonskog mora protežu do Kruševca, ali se dešava i nešto zanimljivo. Pomenute planine, koje se danas nalaze nadomak Šapca, postaju ostrva u ovom moru. Krajem perioda miocena nastupa sledeća faza postojanja, kada se Karpatske planine izdižu, a vode Panonskog mora dosežu do gradova Niš i Aleksinac. Pretpostavlja se da je najveća dubina mora tada bila 850 metara. Upravo u tom periodu, more polako ali sigurno počinje da gubi salinitet. Pretposlednja faza postojanja je specifična po povlačenju voda Panonskog mora iz Šumadije, kojom prilikom nastaju dva basena, Kolubarski i Moravski. Tada više ne možemo govoriti o moru, jer nastupa stadijum jezera, koji u poslednjoj fazi vodi do bare. U tom periodu nestaje, a voda ostaje samo u velikim udolinama, odnosno depresijama.Sredinom pleistocena došlo je do postepenog gubitka veze sa Sredozemnim morem, salinitet se smanjivao, more je počelo da se “raspada” na manja slatkovodna područja, da bi na kraju postalo kopno. Kao dokazi Panonskog mora danas imamo mađarsko Balatno jezero , Đerdapsku klisuru na Dunavu, Crno More, Aralsko jezero, Bizovačke toplice, naslage soli u Tuzli, nalazišta nafte u Hrvatskoj i druga mesta.
