Balkanski barbarogenije Milić od Mačve

Kostur Radovanov, Milić Ledeni i Heliocentrični, General Lepenski, Slikar neba i zemlje, Milić od Mačve, ili jednostavno — Milić Stanković, prevashodno slikar, ali i pesnik i prozni pisac, rođen je neutvrđenog dana, uoči Sv. Petke, od 26. do 30. oktobra 1934. godine, na uvratinama Velike njive, u gradini Nakućišta, u ataru mačvanskog sela Belotića. Tetka Cuja mu je, zarđalim srpom, odsekla pupčanu vrpcu, usled čega je, kako kaže, stekao poseban imunitet.

Osnovnu školu je Milić učio u Belotiću, kod učitelja Krste Nedića. Školska zgrada je imala samo dve učionice, u kojima su učila sva četiri razreda. U jednom razredu je bilo preko 40 đaka. Već prvog dana u školi, potukao se sa najgorim đakom, nagoveštavajući svoju prgavu prirodu i iskonsku potrebu za pravdom i pravičnošću.

Devojčicama koje su mu bile drage, ali i drugim đacima — drugarima, u sveske je crtao zadate crteže.

Školovanje je nastavio u znamenitoj Šabačkoj gimnaziji, u septembru 1945. godine. Na volovska kola, roditelji su natovarili: dva metra drva, luk, pasulj, krompir, mast, brašno i — slamaricu. U početku je stanovao kod Zage Bošković u Donjem šoru. Gimnazijska nastava je, u tim prvim poratnim godinama, bila neredovna.

Pešice je odlazio u 15 km udaljeno rodno selo.

Stanovao je, potom, kod Perse Stanković, na Bairu, preko puta Zelene škole. Čuvajući strina Persinu kozu Belku, sa jarićima, na Dudari i u Benskoj bari, Milić je istovremeno učio i slikao.

Kad je bio u drugom razredu Gimnazije, za profesora crtanja postavljen je Đorđe Kostić, francuski đak, koji je u Šabac došao iz razrušenog Beograda. Odmah je, u gimnazijskom podrumu, osnovao likovnu sekciju. Imao je poseban dar da zapazi slikarski nadarenu decu. U njegovom ateljeu su se, sem Milića, našli: Vlada Lalicki, Živojin Pavlović, Boško Kućanski, Krsta Aleksić, Miloš Petrović-Vendić, Đorđe Đorđević, Vukan Jovanović...

Članove svog ateljea, profesor Kostić je često vodio u prirodu, u okolinu Šapca — na Dudaru, u Klenačke šume, na Dumaču i na Letnjikovac. Milića i Vladu Lalickog je katkad znao pohvaliti. Isto tako, svoje talentovane učenike je profesor Kostić vodio i u beogradske ateljee poznatih slikara Vase Pomorišca, Petra Palavičinija i Milana Popovića, kao i na značajnije izložbe.

Sa slikarskim priborom, Milić je i sam često odlazio u prirodu, u okolinu Šapca, najčešće na Gašića imanje.

Na kraju svake školske godine, u Gimnaziji je priređivana izložba radova 4—5 najboljih učenika iz Kostićevog ateljea. I danas u Šapcu ima dosta Milićevih slika iz ovog ranog perioda.

Na njegovim slikama dominiraju lebdeći balvani po kojima je naročito poznat, zatim užarene lopte i sante leda. Njegovi uzori u slikarstvu bili su Boš, Brojgel, Ivan Generalić i Salvador Dali, a za njegovo slikarstvo bi se moglo reći da je svojstvena mešavina figurativnog nadrealizma i naivne umetnosti. Osim slikanja bavio se i arhitekturom (projektovao je i sagradio tri ateljea), vajarstvom i pisanjem poezije.

Prva međunarodna monografija njegovih slika i crteža je bila publikovana u Rimu 1982. godine u kojoj je 51 kolor reprodukcija njegovih slika, preko 20 crno-belih ilustracija, oko 40 crteža perom, i 10 fotografija. Autor ove monografije, čiji je naslov bio Militch de Matchva, je bio sam Milić kojoj je dodano pet pregleda-eseja likovnih kritičara o njegovom radu[2].

U svome rodnom mestu, selu Belotiću, Milić od Mačve podigao je Radovan-kulu (po ocu Radovanu) i osnovao Mačvansku slikarsku i pesničku školu[3].

Povodom komemoracije 600. godišnjice Kosovke bitke, 28. juna 1989, Milić od Mačve je priredio izložbu slika u dvorištu manastira Gračanice. Milić se na ovoj izložbi predstavio sa 40 slika u ulju i dvadesetak crteža inspirisanih kosovskom epopejom i legendom. Otvaranju izložbe, postavljene u šatoru u manastirskom dvorištu, prethodio je ceremonijal koji koji je umetnik izveo sa svojom "ženskom četom" (ženom i njegove četiri kćeri) i saradnicima[4] Pored izložbe slika, na ovoj komemoraciji, kneževu trpezu je osmislio Milić.

Imao je specifičan stil odevanja: crni plašt sličan mantiji, crnu beretku i štap nalik na vladičanski.

Gradu Kruševcu ostavio je oko 130 slika, uglavnom ulja na platnu, uz nekoliko akvarela i grafika.

Njegova ćerka je poznata multimedijalna umetnica Simonida Stanković.

Preminuo je 8. decembra 2000. godine i sahranjen u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu